در سورۀ آل‌عمران، آیۀ 61 می‌خوانیم:
فَمَنْ حَاجَّکَ فیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْکاذِبینَ
پس هر کس درباره عیسى، پس از علمى که براى تو حاصل شده است، با تو محاجّه کرد، بگو: بیایید تا پسرانمان و پسرانتان، و زنانمان و زنانتان، و خودهایمان و خودهایتان را فرا خوانیم، سپس مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.
🔘 معنای مباهله
«مباهله» یعنی ابتهالِ دوسویه و «ابتهال» یعنی اصرار و جدیت در دعا و لعن. «نَبتَهِل» یعنی با اصرارِ از خدا، طرف دروغگو را دچار لعنت الهی کنیم تا حق روشن شود.
🔘 داستان مباهله
منظور، رخدادی است که در آن پیامبر خدا(ص) به دستور الهی(آل‌عمران:61) علی‌بن‌ابی‌طالب، فاطمه دخترش، حسن و حسین علیهم‌السلام را به رویارویی با مسیحیان نَجران بُرد تا با مباهله، رسوا شود هر آن که در او غَش باشد.
🔘 مباهله، سند امامت و فضیلت عترت بر امت
این آیه و آن واقعه به دلایل و شواهد زیر، سندی جاودان برای اثبات برتری اهل‌بیت(ع) شدند:
1️⃣ چون مباهله از سوی پیغمبر(ص) برای اثبات درستی ادعای رسالت بود بنابراین، شرکت‌کنندگان در مباهله، نه از برای نمونه؛ بلکه شرکای رسول خدا(ص) در این ادعا بودند. زیرا در آیه، «الکاذبین» آمده است؛ تماشاچی نه صادق است نه کاذب؛ بلکه این مدعی است که یا صادق است یا کاذب (آیت‌الله جوادی آملی، درس تفسیر، 5 مهر 1395)
2️⃣ پیامبر(ص) در فراخواندنِ سه جمعِ (انفس، نساء و ابناء)، که در زبان عربی دست‌کم، نُه نفر خواهد شد تنها پنج تَن را به میدان آورد و نه بیشتر؛ این یعنی در آن مقطع، دعوِی رسالت بر این پنج، استوار بود.
3️⃣ خدا در این آیه، علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) را نفْس(خود، همتا و هم‌ردیف) پیغمبر(ص) نامید و حضرتش به این معنا تصریح کرد: لأبعثن إلیهم رجلا کنفسی یعنی علی‌بن‌أبی‌طالب (عیون أخبار الرضا ع، 1/232).
4️⃣ این واقعه، کمتر از غدیر نیست. وقتی مأمون از امام رضا(ع) دلیل خلافت بلافصل جدش علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) را پرسید، امام «به او» نفرمود غدیر؛ بلکه فوراً فرمود: «انفسنا» (طرائف المقال،2/302) یعنی این آیه را به عنوان دلیلی بر خلافت بلافصلِ حضرت، ارائه کرد.
5️⃣ آنگاه که مأمون از امام رضا(ع) می‌خواهد که برتری عترت بر امت را از کتاب خدا ثابت کند یکی از آیاتی که حضرت به آن استناد می‌کند همین آیه مباهله است (عیون اخبار الرضا ع،2/ 230تا231).
🔘 سالروز مباهله
دانشمندان در روز و تاریخ این رخداد هم‌نظر نیستند. مرحوم علامه مجلسی با یادکرد از این اختلاف نظر، خود 24 ذی‌حجه را اشهر می‌داند (زادالمعاد، ص217) و شیخ عباس(ره) هم در مفاتیح همین را می‌گوید؛ اما شیخ طوسی(ره)، روز 25 ذی‌حجه را برگزیده و آن را اظهر می‌داند(مصباح المتهجد، 2/759).
🔘 سه نکته پایانی
🔸 دربارۀ این آیه و پیام‌های آن، شیخ مفید(ره) در الفصول المختارة (ص38) علامه مجلسی در زادالمعاد (ص218) و علامه طباطبایی(ره) در المیزان (ترجمه،3/363) سخنانی دارند عمیق و خواندنی.
🔸 بابی در کافی ج2، ص513 به نام باب المباهلة با پنج روایت وجود دارد. از این روایات به دست می‌آید که مباهله روشی برای مبارزه با خصم است که تا قیامت کارآیی دارد.
🔸 این روز در روایات ما به بزرگی یادشده و آدابی دارد (مصباح المتهجد، 2/764) پس شایسته است ساده از کنارش نگذریم.
اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید لطفا ابتدا وارد شوید، در غیر این صورت می توانید ثبت نام کنید.