نامۀ امام علی(ع) به مالک اشتر، بی‌گمان نشان‌دهندۀ ویژگی‌های یک مسئول بلندپایه در حکومت اسلامی است. نگاهی گذرا به چکیدۀ آن، ما را در ارزیابی عملکرد مسئولان کنونی و نیز انتخاب مسئولان آینده کمک می‌کند.
1. چهار وظیفۀ اصلی: رسیدگى کامل به جمعآورى مالیات؛ پیکار با دشمنان؛ اصلاح مردم و آبادى سرزمین.
2. رعایت تقوا پیش از هر چیز.
3. مبارزه با هواى نفس.
4. توجه به موقعیت محل مأموریت.
5. اجتناب از بخل.
6. تلاش براى جلب رضایت مردم.
7. پرهیز از سرکشى در برابر فرمانهاى الهى.
8. پرهیز از کبر و غرور ناشى از مقام.
9. رعایت عدل و انصاف و پرهیز از هرگونه ظلم و ستم در هر حال.
10. جلب رضایت عامه؛ نه خواص.
11. پرهیز از سخنچینان و تلاش در عیبپوشى مردم.
12. مشورت در کارها و پرهیز از مشورت با افراد بخیل، ترسو و دنیاپرست.
13. کنار گذاشتن ستمگران پیشین و ارتباط داشتن با انسان‌های پاک و با ایمان.
14. تشویق نیکوکاران و سرزنش و کیفر بدکاران.
15. خوب کردن نگاه مردم به حکومت از راه نیکی به آنها و سبک کردن بار هزینهها.
16. احترام به آداب و رسوم نیک گذشته.
17. مشورت همیشگی با دانشمندان و خردمندان.
18. رسیدگى به نیازهای همۀ اقشار جامعه.
19. توجه ویژه به قشر محروم.
20. توجه به معیارها در گزینش فرماندهان نظامى.
21. توجه ویژه به سوابق اشخاص در به‌کارگیری آنها.
22. توجه به معیارها در گزینش سران و فرماندهان ارشد.
23. تأکید بر اصل عدالت.
24. ستایش از کارهاى خوب نیکوکاران.
25. ارزیابی و بررسی کار هر کس، بدون توجه به جایگاهش.
26. ملاک قراردادن کتاب و سنت در تصمیم‌گیری و یافتن راه‌کار.
27. توجه به معیارها در گزینش قضات.
28. نظارت بر کار قضات.
29. توجه به معیارها در انتخاب فرمانداران و مسئولان محلی و نظارت پنهان بر کارهاى آنها.
30. سامان بخشیدن به درآمدهای دولتی و توجه بیشتر به هزینۀ آنها برای رفاه و آبادى.
31. توجه به معیارها در گزینش کارمندان دولت و تقسیم کار در میان آنها به طور دقیق.
32. رسیدگى کامل به وضع بازاریان، صنعتگران و آنهایى که در جهت تأمین و تولید نیازمندیهاى مردم صادقانه تلاش می‌کنند و نظارت دقیق بر معاملات، نرخ اجناس و مبارزه با احتکار.
33. توجه ویژه به قشر محروم و کم‌درآمد جامعه و لزوم رسیدگى مداوم و خبر گرفتن از وضع آنها.
34. لزوم رسیدگى به وضع ایتام و کهنسالان.
35. تعیین وقت مشخصى براى دیدارهای عمومى و اجازه‌دادن به مردم برای گفتگوی مستقیم.
36. تعیین وقت ویژه براى کارگزاران برای رسیدگی به امور آنها.
37. داشتن برنامه دقیق براى همه کارها.
38. همت گماردن به برپایی واجبات الهی.
39. فاصله نگرفتن از مردم براى مدت طولانى.
40. داشتن برنامه و روشی مناسب در برخورد با همکاران خاص و صاحبان اسرار کشور.
41. بهره‌مند ساختن همه مردم به طور مساوی از امکانات کشور؛ چه آنان که در پایتخت و نزدیک آن هستند و چه آنان که در دوردست زندگی می‌کنند.
42. اعلام عذر موجه در برابر کمبودها و مشکلات و پاسخگو بودن در برابر اشکالات.
43. پذیرش دعوت دشمنان به صلح در عین رعایت هوشیارى در برابر آنان و احترام به قراردادهایى که با آنها بسته می‌شود.
44. پرهیز شدید از ریخته‌شدن خون بی‌گناهان.
45. پرهیز از هرگونه خودبینى و خودپسندى.
46. پرهیز از منت گذاشتن بر مردم.
47. پرهیز از شتابزدگى در کارها.
48. پرهیز از ویژه‌خوارى(رانت) مبارزه با آن.
49. در نظر داشتن روش رسول خدا و انبیاى الهى در همه امور مربوط به زمامدارى.
50. دعا براى خود و کارگزاران و درخواست رحمت و توفیق از پروردگار و سعادت شهادت.
برگرفته از شرح نهج‌البلاغه، آیت‌الله مکارم شیرازی، به نام پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ج10، ص358.
