آقای مهدی مهریزی در کتاب مهدویت؛ رویکردها و چالش‌ها، مباحث مهدویت را در سه سطح جا می‌دهد: سطح نخست مربوط به مُسَلمات است؛ مانند اینکه کسی از نسل پیامبر(ص)، برپایی عدل جهانی را بر عهده دارد. سطح دوم، باورهایی؛ مانند زنده و غایب بودن آن حضرت است که می‌توان آنها را با ادلۀ استوار، اثبات کرد. در سطح سوم، موضوعات جزئی و سرشاخه‌ای قرار دارند؛ مانند ازدواج و چگونگی زندگی کنونی آن حضرت که برای اثبات آنها ادلۀ محکم و کافی در دست نیست.
بنده می‌گویم: موضوعات مربوط به امام مهدی(ع) دو گونه‌اند:
گونۀ نخست، موضوعاتی که می‌توان به روشنی از آنها سخن گفت و آنها را با دلیل نقلی معتبر و کمک عقل به خوبی و روشنی اثبات کرد. بنده نام اینها را باورهای استوار می‌گذارم.
گونۀ دوم، موضوعاتی هستند که سخن‌گفتن دربارۀ آنها یا هیچ پشتوانۀ عقلی و نقلی معتبری ندارد یا اگر دارد آنقدر محکم نیست که بتوان به آن تکیه زد. نام اینها را هم گذاشته‌ام باورهای سُست.
گونۀ نخست را باید، گفت و به پشتوانۀ ادلۀ روشن و محکمی دارند، پُرتوان از آنها دفاع کرد؛ ولی گونۀ دوم را باید کنار گذاشت. دامن‌زدن به این گونه، خرافه‌گرایی، داستان‌سرایی و حتی بی‌اعتقادی به امام مهدی(ع) را در پی دارد. پُرمُشتری‌بودن اینگونه مباحث سبب‌شده تا برخی گویندگان و نویسندگان بجای محکم‌کردن باورها، ذهن مخاطب را با استناد به روایات نامعتبر، خوابها و داستانها، به سخنانی سست و باورهای لرزان سرگرم کنند.
از باورهای استوار
امام مهدی(ع) دوازدهمین امام معصوم و از نسل امام حسین(ع) و فرزند امام حسن‌بن‌علی عسکری علیهماالسلام است (کافی، 1/533) که به شهادت آنان که او را دیده‌اند (کمال‌الدین، 2/435) در سال 255 هجری قمری به دنیا آمده است (کافی، 1/514).
او در سال 260 هجری پس از شهادت پدر بزرگوارش، در حالی که تنها پنج سال داشت عهده‌دار امامت شد و این شاید عجیب باشد؛ اما نه تنها عقل، آن را محال نمی‌داند؛ در امتهای گذشته نیز پیشینه دارد. خدای متعال، عیسى(ع) و یحیى(ع) را در خردسالى به پیامبرى برگزید (مریم/30) و حاکمیت داد (مریم/12) (ر.ک به الفصول المختاره، شیخ مفید، ص318).
آخرین پیشوای معصوم، از همان سال، همانگونه که پیشتر، معصومان دیگر از رسول خدا(ص) تا امام عسکری(ع) خبر داده بودند (کمال‌الدین، 1/287 و 409) از دیدۀ عموم نهان شد (غایب گشت). این مرحله از زندگی حضرت، دو بخش دارد: غیبت قصیرة و طویلة (کافی، 1/340) که از زمان شهادت امام عسکری(ع) یعنی سال 260 هجری آغاز شد و تا لحظۀ ظهور آن حضرت ادامه خواهد داشت. او روزی که ما تاریخش را نمی‌دانیم به خواست خدا ظهور خواهد کرد.
