رنجاندن همسر، مانع قبولی هر عبادتی

پیامبر(ص) فرمود:

هر زن که با زبان خود، شوهرش را بیازارد، اگر چه روزها را روزه بگیرد و شب‏ها را عبادت کند و بنده‌‏ها آزاد سازد و اسبان تیزتگ، در راه خدا تجهیز کند؛ خدا، از او هیچ توبه و فدیه‏ و عمل نیکى را نمی‌پذیرد و او از نخستین کسانى است که وارد آتش می‌شوند؛ مگر آن که شوهرش را راضى کند؛ همچنین، اگر مرد به زنش ستم کند.

 

أیما امْرَأَةٍ آذَتْ زَوْجَهَا بِلِسَانِهَا، لَمْ یقْبَلِ اللهُ مِنْهَا صَرْفاً وَ لَا عَدْلًا وَ لَا حَسَنَةً مِنْ عَمَلِهَا حَتَّى تُرْضِیهُ، وَ إِنْ صَامَتْ نَهَارَهَا وَ قَامَتْ لَیلَهَا وَ أَعْتَقَتِ الرِّقَابَ وَ حَمَلَتْ عَلَى جِیادِ الْخَیلِ فِی سَبِیلِ اللهِ، وَ کَانَتْ فِی أَوَّلِ مَنْ یرِدُ النَّارَ، وَ کَذَلِکَ‏ الرَّجُلُ إِذَا کَانَ لَهَا ظَالِماً. (من لایحضره الفقیه، ج4، ص14)

 

از این روایت دانسته می‌شود:
1. نارضایتی همسر؛ چه مرد از زن و چه زن از مرد، جلوی قبولی هر عبادتی که انسان به آن دست بزند؛ حتی نماز واجب را می‌گیرد؛ یعنی آن را بسیار کم‌ارزش می‌کند.

2. منظور از نارضایتی در این روایت، ناراحتی و دلخوری همسر، از ستم شریک زندگی‌اش در حق اوست. گاه او ستمی نکرده ولی این به دلایلی ابراز نارضایتی می‌کند. بنابراین  اگر ستمی در کار نبود و همسر، بی‌جهت و از سربهانه‌گیری، اوقات تلخی کرد و خود را ناراضی نشان داد؛ چنین حالتی از موضوع روایت بیرون است؛ یعنی این نوع نارضایتی، مانع قبولی عبادت نیست.

3. هر گونه ستم به همسر که موجب رنجش او شود؛ هر گونه عبادت و کار نیک انسان را از درجۀ قبول می‌اندازد.

4. راضی‌‌کردن همسر، با دلجویی و گرفتن حلالیت از او، شدنی است.

 

گفتنی است: در راضی‌کردن و یا راضی نگه‌داشتن همسر و یا هر کس دیگر، نباید دست به کار حرامی بزنیم. گاه، آن دیگری؛ رضایت خود را مشروط به انجام گناهی از سوی ما می‌کند؛ مانند: قطع رابطه با مادر. در چنین مواقعی، ما حق نداریم رضایت مخلوق را با خشم خدا، به دست آوریم. یا باید از راه حلال این کار را انجام دهیم یا به نارضایتی او اهمیت ندهیم.

 

پیامبر(ص) فرمود:
رضایت مردم را با نارضایتی خدا، به دست نیاورید.
لَا تَطْلُبَ سَخَطَ الْخَالِقِ بِرِضَا الْمَخْلُوق‏ (خصال، ص543).

 

کانال تلگرام : 
 

شرح یک روایت تفسیری، درباره سبک زندگی اسلامی

امام رضا(ع) فرمود: خدای متعال به سه چیز، به شکلِ با هم، فرمان داده است: 

1. به نماز و زکات، دستور داده است (أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ)؛ پس هر که نماز بگزارد؛ ولی زکات ندهد، نمازش قبول نمی‌‏شود. 
2. به سپاسگزارى از خدا و پدر و مادر فرمان داده است (وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ ... أَنِ اشْکُرْ لی‏ وَ لِوالِدَیْکَ)؛ پس هر که سپاسگزار پدر و مادرش نباشد؛ خدا را هم سپاس نگفته است. 
3. به پروا از خدا و پیوند با خویشان، فرمان داده است (اتَّقُوا اللَّهَ الَّذی تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ)؛ پس هر که با خویشانش، پیوند نداشته باشد، از خدا هم پروا ندارد.

 

إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ بِثَلَاثَةٍ مَقْرُونٍ بِهَا ثَلَاثَةٌ أُخْرَى أَمَرَ بِالصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ فَمَنْ صَلَّى وَ لَمْ یُزَکِّ لَمْ تُقْبَلْ مِنْهُ صَلَاتُهُ وَ أَمَرَ بِالشُّکْرِ لَهُ وَ لِلْوَالِدَیْنِ فَمَنْ لَمْ یَشْکُرْ وَالِدَیْهِ لَمْ یَشْکُرِ اللَّهَ وَ أَمَرَ بِاتِّقَاءِ اللَّهِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ فَمَنْ لَمْ یَصِلْ رَحِمَهُ لَمْ یَتَّقِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ (خصال ج1 ص156).

 

می‌گویم:

1. زکات در فرهنگ قرآن و روایات، به معنای هرگونه دادن مال در راه خدا به نیازمندگان و گرفتاران جامعه است. گرفتن زکات به معنای مصطلح آن، نیازمند قرینه است و چون اینجا چنین قرینه‌ای وجود ندارد؛ منظور از زکات، همان کمک مالی به نیازمندان است.

 

2. از روایت دانسته می‌شود: خدا نمازی را که با دستگیری از افتادگان جامعه همراه نباشد، قبول نمی‌کند.

 

3. قبول، غیر از صحیح است. نماز صحیح، نمازی است که طبق دستور شرع (رساله احکام) خوانده می‌شود و انسان را از عذاب بی‌نمازی می‌رهاند؛ ولی قبول، آن ارزشی است که نمازخوانده‌شده دارد. بر پایۀ این روایت، نمازِ بی‌کمک، نمازی صحیح؛ ولی کم‌ارزش است.

 

4. همان‌گونه که شکر خدای متعال هم به دل است، هم به زبان و هم به عمل (کافی، ج2، ص95، روایات 9 و 10)؛ همین رفتار را با پدر و مادر نیز باید داشت؛ از صمیم قلب و با گفتن و در عمل، نشان دهیم که قدردان زحمات آنها هستیم و سپاسگزار آنها. اگر کسی چنین نکرد؛ شکر خدا را هم به‌جا نیاورده است. کسی که شکر خدا نکند؛ مرتکب کفران نعمت شده است (ر.ک به کافی ج2 ص390). او یادش باشد که عذاب الهی، سهمگین است وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابی‏ لَشَدیدٌ.

 

5. برخی، با هدف رعایت تقوای بیشتر و رسیدن به معنویت بالاتر، با ارحام (بستگان نزدیک) خود رفت و آمد نمی‌کنند تا مبادا شبهه‌ناکی بخورند و ببینند و بشنود؛ خلاصه پیش خدا بسیار عزیز شوند؛ ولی این پنداری بیش نیست؛ چون این کار اگر به بریدن پیوند با ارحام بیانجامد؛ عینِ نافرمانی خدا است (نساء:1). روایت بالا هم می‌فرماید: با این کار، آن تقوایی که گمان می‌کنند دارند توهمی بیش نیست؛ یعنی خسارت محض.

 

کانال تلگرام : 

دربارۀ چیستی تقوا و چرایی عبادات

تقوا یعنی جعل الوقایة؛ قراردادن حفاظ (مقاییس ج6 ص131).

 

قرآن می‌فرماید اثر مهم عبادات تقواست (اعبدوا ربکم ... لعلکم تتّقون؛ بقره:21) یعنی حفاظی می‌شوند میان ما و گناهان؛ به تعبیر دیگر: عبادات، اگر به درستی انجام شوند ما را از آلوده‌شدن به گناهان باز می‌دارند. چند نمونه را خود قرآن بیان کرده است: إن الصلاة تنهی عن الفحشاء و المنکر (عنکبوت:45) یا کُتِبَ علیکم الصیام ... لعلکم تتّقون (بقره:183).

 

در جهان دیگر که حقایق، نمایان می‌شوند؛ همین اثرِ بازدارندگیِ عبادات، به شکل آن‌جهانی، رخ می‌نماید. اینگونه که باطن عبادات، ما را از باطن گناه که آتش دوزخ است حفظ می‌کند. پیامبر(ص) فرمود: الصَّوم جُنّةٌ مِنَ النّار (کافی ج4 ص62)؛ روزه، سپرى در برابر آتش دوزخ است. دلبستگی به اهل‌بیت(ع) نیز اینگونه است. امام رضا(ع) از پدرانش، از پیامبر(ص) نقل کرد: مَنْ أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ حَشَرَهُ اللَّهُ تَعَالَى آمِناً یَوْمَ الْقِیَامَةِ (عیون اخبار الرضا علیه‌السلام، ج2 ص58)؛ هر کس ما اهل‌بیت را دوست بدارد، خداوند متعال، در روز قیامت، او را در امن و امان، محشور می‌کند. 

 

کوتاه سخن: اگر دوستی اهل‌بیت(ع)، نماز و روزه و عبادتهای کسی، واقعی باشند؛ او در این دنیا گناه نمی‌کند و در آخرت، از هر گزندی در امان خواهد بود.

 

کانال تلگرام : 
 

ده دقیقه سردرگُمی از اذان صبح تا نماز

با یک نمونۀ واقعی آغاز می‌کنم: امروز، پنج اردیبهشت (12 رمضان)، اذان صبح در تهران، ساعت 4.48 دقیقه از رسانه ملی پخش شد. با شنیدن صدای اذان، به نیت روزه، دست از خوردن و نوشیدن کشیدیم (البته کشیده بودیم)؛ ولی نماز صبح چه؟ فرموده‌اند: حدود ده دقیقه بعد از اذان صبح، صبر کنید سپس نماز بخوانید تا مطمئن شوید وقت آن رسیده است.

 

می‌پرسم: اگر چون فجر صادق نمایان نشده است نمی‌شود نماز خواند؛ پس چرا ما را از خوردن و نوشیدن منع می‌کنید؟ و اگر چون نمایان شده است باید دست کشید؛ پس چرا نمی‌گذارید نماز بخوانیم؟
می‌فرمایند: این اذانی که از رسانه ملی پخش می‌شود دقیق نیست و اگر دقیق آن را می‌خواهید می‌توانید از زمانی که مؤسسۀ لواء، اعلام می‌کند استفاده کنید. امروز به محاسبۀ آن مؤسسه سر زدم (در تنظیمات برنامۀ باد صبا هست) اذان صبح امروز در تهران را 4.58 دقیقه نوشته بود؛ دقیقاً ده دقیقه پس از اذانِ رسانه ملی.

 

داستان شگفتی است. دست‌کم در این ماه مبارک که این ده دقیقه برای برخی به ویژه نوجوانان و بیماران و خواب‌ماندگان، حیاتی است؛ درخواست می‌شود تکلیفش را واضح و روشن معلوم کنید. زمان طاغوت هم نیست که صدا و سیما گوش به فرمان دربار باشد و اعتنایی به نظر آقایان نداشته باشد. بفرمایید اذان را به وقت مطمئنش پخش کنند تا مردم از این ده دقیقه سردرگُمی بیرون بیایند.

 

نظر حضرت آیت الله خامنه‌ای
مقتضی است که مؤمنین محترم ـ ایّدهم الله تعالی ـ جهت رعایت احتیاط در مورد امساک روزه و وقت نماز صبح، همزمان با شروع اذان صبح از رسانه ها برای روزه امساک نمایند و حدود ده دقیقه بعد از شروع اذان از رسانه ها، نماز صبح را بخوانند (اجوبة الإستفتائات، س362). در استفتائات جدید اسفند 1399 نیز آمده است: با توجه به اینکه تشخیص دقیق طلوع فجر سخت است ، جهت رعایت احتیاط، حدود ده دقیقه بعد از شروع اذان از رسانه‌ها، نماز صبح خوانده شود.

 

نظر حضرت آیت الله شبیری زنجانی
معیار، اطمینان به طلوع فجر است و این اطمینان در مناطق ایران تقریباً با تأخیر هشت تا چهارده دقیقه (بر حسب مناطق و فصول مختلف سال) از اذان رسانه حاصل می گردد (در این ‌مورد می‌توانید بر اساس محاسبه تقویم مؤسسه لواء عمل کنید) تا پیش از حصول این اطمینان، امساک لازم نیست هرچند احتیاط خوب است ... (استفتائات).

گفتنی است: در فتوای ایشان، تکلیف آن ده دقیقه روشن شده است و مکلف می‌تواند حدود ده دقیقه پس از اذانِ رسانه (تا حصول اطمینان از رسیدن وقت)، بخورد و بیاشامد و بعد نمازش را بخواند.

 

کانال تلگرام : 

نوروز و دعای تحویل سال، در روایات

برای نوروز و اعمال آن، پیشینه‌ای در منابع روایی نخستین نیافتم. گرچه علامه مجلسی(ره) اشاره‌ای به وجود برخی اعمال در کتاب مصباح المتهجد شیخ طوسی(ره) دارد (بحار، 56/101)؛ ولی این روایت در آن نیست و اساساً، مصباح المتهجد، چیزی دربارۀ نوروز ندارد.

بحث جدی در این باره از زمان علامه مجلسی(ره) رخ نموده است. او نزدیک به پنجاه صفحه دربارۀ نوروز، روایت نقل کرده و سخن گفته است (بنگرید به بحار الأنوار، چاپ بیروت، 56/91-124)؛ ولی در کتاب زاد المعاد که در آن بنا دارد روایاتی را بیاورد که از نظر خود او صحیح و معتبر است، به سه نقل، بسنده می‌کند(ص 326-328):

 

نقل نخست، روایت مُعَلَّی‌‌بن‌خُنَیس است. در این روایت، که علامه مجلسی، سند آن را معتبر می‌داند امام صادق(ع)، پس از سخن دربارۀ نوروز، اعمالی برای آن می‌شمارد: غسل، پوشیدن پاکیزه‌ترین لباس، خوشبوکردن خود، روزه، چهاررکعت نماز با دستوری ویژه و دعایی در پس آن.

 

می‌گویم: شباهت در متن و راوی آخر (معلی‌بن‌خنیس) و امامی که روایت از او نقل شده است نشان از یگانگی میان این روایت و روایت بحار (56/91) دارد. با این فرق که علامه، در بحار، سند را آورده است و در اینجا (زادالمعاد)؛ نه. بررسی سند این روایت، در بحار، نشان می‌دهد که سند، از اعتبار کافی برخوردار نیست و چون متن، روایت مؤیدی در متون کهن ندارد، نمی‌توان به آن اطمینان کرد و آن را مبنای عمل قرار داد.

 

نقل دوم، دعایی است که سفارش شده آن را به هنگام تحویل سال، بسیار (برخی گفته‌اند: 360 بار) بخوانید. متن این دعا را دو گونه روایت کرده‌اند:
1. یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَى أَحْسَنِ الْحَالِ.
2. یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَى أَحْسَنِ الْحَالِ.

 

گفتنی است: علامه مجلسی این نقل را بی‌سند و به تصریح خود، از کتابهای غیرمشهور می‌آورد.

 

نقل سوم، دعایی است که سفارش شده به شمارۀ روزهای سال خوانده شود:
اللَّهُمَّ هَذِهِ سَنَةٌ جَدِیدَةٌ وَ أَنْتَ مَلِکٌ قَدِیمٌ أَسْأَلُکَ خَیْرَهَا وَ خَیْرَ مَا فِیهَا وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّهَا وَ شَرِّ مَا فِیهَا وَ أَسْتَکْفِیکَ مَؤُنَتَهَا وَ شُغْلَهَا یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ.

 

می‌گویم: سند و مدرک معتبری که با آن بتوان نقل دوم و سوم را به پیشوای معصوم، نسبت داد در دست نیست. بر این پایه، خواندن این دعاها که متنشان درست است، به شرطی که آنها را به پیشوای معصوم نسبت ندهیم، جایز و بدون اشکال خواهد بود.

 

کانال تلگرام :