با یک نمونۀ واقعی آغاز میکنم: امروز، پنج اردیبهشت (12 رمضان)، اذان صبح در تهران، ساعت 4.48 دقیقه از رسانه ملی پخش شد. با شنیدن صدای اذان، به نیت روزه، دست از خوردن و نوشیدن کشیدیم (البته کشیده بودیم)؛ ولی نماز صبح چه؟ فرمودهاند: حدود ده دقیقه بعد از اذان صبح، صبر کنید سپس نماز بخوانید تا مطمئن شوید وقت آن رسیده است.
میپرسم: اگر چون فجر صادق نمایان نشده است نمیشود نماز خواند؛ پس چرا ما را از خوردن و نوشیدن منع میکنید؟ و اگر چون نمایان شده است باید دست کشید؛ پس چرا نمیگذارید نماز بخوانیم؟
میفرمایند: این اذانی که از رسانه ملی پخش میشود دقیق نیست و اگر دقیق آن را میخواهید میتوانید از زمانی که مؤسسۀ لواء، اعلام میکند استفاده کنید. امروز به محاسبۀ آن مؤسسه سر زدم (در تنظیمات برنامۀ باد صبا هست) اذان صبح امروز در تهران را 4.58 دقیقه نوشته بود؛ دقیقاً ده دقیقه پس از اذانِ رسانه ملی.
داستان شگفتی است. دستکم در این ماه مبارک که این ده دقیقه برای برخی به ویژه نوجوانان و بیماران و خوابماندگان، حیاتی است؛ درخواست میشود تکلیفش را واضح و روشن معلوم کنید. زمان طاغوت هم نیست که صدا و سیما گوش به فرمان دربار باشد و اعتنایی به نظر آقایان نداشته باشد. بفرمایید اذان را به وقت مطمئنش پخش کنند تا مردم از این ده دقیقه سردرگُمی بیرون بیایند.
نظر حضرت آیت الله خامنهای
مقتضی است که مؤمنین محترم ـ ایّدهم الله تعالی ـ جهت رعایت احتیاط در مورد امساک روزه و وقت نماز صبح، همزمان با شروع اذان صبح از رسانه ها برای روزه امساک نمایند و حدود ده دقیقه بعد از شروع اذان از رسانه ها، نماز صبح را بخوانند (اجوبة الإستفتائات، س362). در استفتائات جدید اسفند 1399 نیز آمده است: با توجه به اینکه تشخیص دقیق طلوع فجر سخت است ، جهت رعایت احتیاط، حدود ده دقیقه بعد از شروع اذان از رسانهها، نماز صبح خوانده شود.
نظر حضرت آیت الله شبیری زنجانی
معیار، اطمینان به طلوع فجر است و این اطمینان در مناطق ایران تقریباً با تأخیر هشت تا چهارده دقیقه (بر حسب مناطق و فصول مختلف سال) از اذان رسانه حاصل می گردد (در این مورد میتوانید بر اساس محاسبه تقویم مؤسسه لواء عمل کنید) تا پیش از حصول این اطمینان، امساک لازم نیست هرچند احتیاط خوب است ... (استفتائات).
گفتنی است: در فتوای ایشان، تکلیف آن ده دقیقه روشن شده است و مکلف میتواند حدود ده دقیقه پس از اذانِ رسانه (تا حصول اطمینان از رسیدن وقت)، بخورد و بیاشامد و بعد نمازش را بخواند.