پیشگر

مقالات، واکاوی ها و دیدگاه های پژوهشی امید پیشگر

۳ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «دیدار» ثبت شده است

دربارۀ سخنان منسوب به امام مهدی(ع)، برآمده از دیدارها

برخی از سخنان که به امام مهدی(ع) نسبت داده می‌شود و در شمارِ روایات مهدوی در می‌آیند سندشان تنها خود همان گوینده است که مدعی است در تشرّفی که برایش حاصل شده این سخن را از آن حضرت شنیده است و شاهد دیگری ندارد. برای نمونه:

 

آیت‌اللّه میرزااحمد سیبویه (د. 1384ش) از شیخ حسین سامرایى که از اهل منبر عراق بود، نقل می‌کند: در ایامى که در سامرا مشرف بودم؛ روز جمعه‌اى طرف عصر به سرداب مقدس رفتم. دیدم غیر از من کسی در آنجا نیست. حالى پیدا کردم و متوجه مقام صاحب الامر(ع) شدم. در آن حال، صدایى از پشت سر شنیدم که به فارسى فرمود: به شیعیان و دوستان ما بگویید که خدا را قسم دهند به حق عمه‏ام حضرت زینب(س) که فرج مرا نزدیک گرداند (ر.ک: شیفتگان حضرت مهدى (عج)، 1/251).

 

می‌گویم: احتمالاتی که دربارۀ این دیدارها و استنادها وجود دارد اعتماد و اطیمنان را به اصل و محتوای نقل‌شده آن‌چنان کم می‌کند که دیگر نمی‌توان به آنها تکیه کرد و سخن نقل‌شده را صادرشده از امام مهدی(ع) دانست:
احتمال دارد گوینده دروغ گفته باشد.
احتمال دارد گوینده که معصوم نیست، اشتباه کرده باشد.
احتمال دارد گوینده که در حس و حال مناجات بوده، صدایی را در توهم و خیال خود شنیده و گمان کرده از سوی امام مهدی(ع) است. 
احتمال دیگر که آیت‌الله جوادی آملی می‌دهد اشتباه فرد در شناخت است. به این معنا که او گمان می‌کند این شخصِ رسیده از غیب، امام مهدی(ع) است در حالی که اینگونه نیست و او فرستاده‌ای از سوی او یا بنده‌ای از بندگان خوب خداست که برای کمک یا ملاقات با او مأموریت یافته است (ر.ک: امام مهدی عج موجود موعود، ص 195). 

 

کوتاه سخن: این حجم از احتمالات، مانع از پیداشدن اطمینان به صدور این سخنان، از امام مهدی(ع) می‌شود. بر این پایه، سخنان نقل شده از دیدارهای رخ‌داده در دوران غیبت را نمی‌توان به عنوان روایت امام مهدی(ع) با اطمینان، به آن حضرت نسبت داد و حدیث آن امام دانست.

 

کانال تلگرام : 

۰ نظر
امید پیشگر

دربارۀ روایت ادعای دیدار: «هر کس ادعای دیدار کند دروغگو است.»

بر پایۀ گزارشِ شیخ صدوق(ره) در آخرین نامۀ امام مهدی(ع) به علی‌بن‌محمد سَمُری، آخرین نمایندۀ حضرت در دوران غیبت، آمده است:


تو در فاصله شش روز از دنیا مى‏روى. پس کارهاى خود را انجام بده و به هیچ کس وصیّت نکن که پس از تو جانشینت باشد؛ ... به‌زودى، کسى به سراغ شیعیان من خواهد آمد که ادعاى مشاهده می‌کند. آگاه باشید! هر کس قبل از خروج سفیانى و صیحۀ آسمانى، ادعاى مشاهده کند، دروغگو و افترا زننده است (کمال‌الدین، 2/516).

 

با چشم‌پوشی از سند این روایت که از ناحیۀ «حسن‌بن‌احمد» ضعیف شمرده می‌شود؛ محتوای این بخش از روایت، محل گفتگوی دانشمندان است؛ چرا که برخی معتقدند پس از این نامه، دیدارهایی رخ داده است. این گروه در جمع بین این دو، در نهایت به این نتیجه رسیده‌اند که منظور از ادعای مشاهده، دیدارِ همراه با ادعای نمایندگی است (نک: السلطان المفرج‏، مقدمۀ قیس عطار، ص22)

 

آقای محمود کریمیان در مقالۀ اعتبارسنجی و فقه‌الحدیث آخرین توقیع، سند و معنای این حدیث را بررسی کرده است. او پس از اذعان به ضعف سندی این روایت، دربارۀ معنای آن نوشته است:
«توقیع مذکور در پی رد امکان ملاقات با امام عصر(ع) در دوران غیبت کبرا نیست و «ممکن» است در این دوران، ملاقات با آن حضرت برای برخی افراد رخ داده باشد که البته اثبات آن نیاز به قرائن و شواهد اطمینان‌آور دارد و اصل بر عدم آن است.»

 

بر این پایه، در دوران غیبت، دیدار «ممکن» است؛ اما اثبات «وقوع» آن نیازمند دلیل اطمینان‌آور است و تا این نباشد هیچ ادعایی را نمی‌پذیریم.  این همان نتیجه‌ای است که ما پیشتر به آن رسیدیم.

 

نکتۀ باریک و مهمی در اینجا هست که در زیر به آن توجه می‌دهم.
گویند: از اخبار و گزارش‌های فراوانی که رسیده است؛ یقین می‌کنیم دیدار، «واقع» شده است (دیدار در عصر غیبت، ص85). 
می‌گویم: سخن، در اصل این دیدارهاست. مدعیان، نخست باید ثابت کنند آنچه دیده‌اند ناشی از توهم، خیال، اشتباهِ در تشخیص نبوده است و آنها حقیقةً به محضر امام مهدی(ع) شرفیاب شده‌اند. به نظر می‌رسد گویندگان سخن بالا، درستی این دیدارها را ثابت‌شده فرض کرده‌اند و با استناد به آنها، وقوع دیدار، در دوران غیبت را پذیرفته‌اند.

 

کانال تلگرام : 
 

۰ نظر
امید پیشگر

دیدار با امام مهدی(ع) در زمان غیبت؛ امکان، وقوع، پذیرش

در این باره که آیا در زمان غیبت می‌توان به محضر آن حضرت شرفیاب شد و آیا می‌توان دیدارهای نقل‌شده را باور کرد، سه نظر عمده در امکان و وقوع این دیدارها وجود دارد:

 

یک. این کار، اساساً امکان ندارد.
دلیل این گروه، روایتی است که در آن، امام مهدی(عج) به آخرین نایب خاص خود (محمدبن‌علی‌سمری) خبر می‌دهد که پس از رحلت تو، اگر کسی ادعای مشاهده کرد، دروغگویی است که به ما افترا می‌زند (ر.ک: کمال‌الدین، 2/516).

 

دو. این کار، هم امکان دارد و هم واقع شده است.
این گروه دربارۀ روایت پیشین می‌گویند: معنای روایت، تکذیب کسانی است که در زمان غیبت کبری مدعی وکالت بوده خود را رابط بین مردم و امام مهدی(عج) به مردم معرفی می‌کنند. آنگاه خبر افراد موثقی را که بدون ادعای وکالت از دیدار خود با امام مهدی(عج) خبر داده‌اند را پذیرفته و تمام آنها را دلیل بر وقوع دیدار می‌دانند (ر.ک به امام مهدی عج موجود موعود، ص197).

 

سه. این کار، گرچه امکان دارد؛ اما دلیلی بر وقوعش نداریم.
این گروه از پیروان نظر دوم می‌پرسند: آنانی که می‌گویند ما به دیدار امام مهدی(عج) شرفیاب شده‌ایم از کجا یقین دارند آن کسی را که دیدار کرده‌اند شخص امام مهدی(عج) بوده است؟
در توضیح این دیدگاه، سخن آیت‌الله جوادی آملی سودمند است: هر خارقِ عادت یا کرامتی که به دستِ ناشناسی صورت می‌گیرد و فیضی از ناحیۀ او به دیگران می‌رساند، [گرچه] از سرچشمۀ فیّاض امام عصر(عج) جاری می‌گردد؛ اما چنین نیست که آن ناشناس لزوماً وجود مبارک ولیّعصر(عج) باشد؛ بلکه آن حضرت، شاگردان صالحی دارد که به امر ایشان، گره از کارِ فروبستۀ دیگران می‌گشایند و واسطۀ رسیدن فیضِ امام به آنان می‌شوند (امام مهدی عج موجود موعود، ص 195).
طرفداران این نظریه می‌گویند: چون دیدارکنندگان، دلیل قطعی برای تشخیص درست خود ندارند و احتمال اینکه شخصِ دیده‌شده، یکی از فرستادگان امام مهدی(عج) باشد بسیار زیاد است؛ و حتی در صورت ثقه‌بودن گوینده خبر او، واحد است پس نمی‌توان بر «وقوع» دیدار یقین کرد؛ هر چند «امکان» آن به شکل عام وجود دارد. آیت الله سیدکمال حیدری طرفدار این نظریه است (ر.ک به مفاصل اصلاح الفکر الشیعی، ص 286).

 

می‌گویم: چون دلیل معتبری برای ناممکن‌بودن دیدار در دوران غیبت، وجود ندارد؛ پس نمی‌توان امکان آن را رد کرد. برای وقوع آن هم، دلیل معتبرِ علمی که قابل طرح و دفاع در مجامع علمی باشد نداریم؛ پس حق داریم داستان‌ها و ادعاهای مطرح شده در این باره را نپذیریم و سخنانی را که مستند به چنین دیدارهایی هستند مردود بدانیم.

 

کانال تلگرام : 

۰ نظر
امید پیشگر