موضوع احباط، تکفیر و تبدیل عمل، از موضوعات شگفت‌آور و البته بحث‌برانگیز قرآنی است. اگر دوستدار این موضوع هستید می‌توانید آن را در تفسیر آیه 217 بقره ببینید.
بیان همراه با دسته‌بندی حضرت آیت‌الله جوادی آملی در این باره بسیار خوب و راهگشاست که چکیدۀ آن را اینجا تقدیم می‌کنم.
از آیات قرآن‌کریم بر می‌آید که اعمال انسانها به چند گونه در یکدیگر اثرگذار هستند؛ حسنات و سیئات کلی، آثر کلی دارند و حسنات و سیئات جزئی، آثار جزئی. بر این پایه ما دو دسته آیه داریم:
دسته اول. ایمان، زنده‌شدن است و کفر، مُردن؛ اگر کافری ایمان بیاورد، گویا مرده‌ای زنده شده است و اگر مؤمنی کافر شود، گویا زنده‌ای مرده است. کفر (آل‌عمران:21و22)، ارتداد (بقره:217)، شرک (زمر65) و نفاق (احزاب:19) همۀ کارهای نیک گذشته را از ریشه می‌خشکاند و انسان تا توبه نکند و اسلام نیاورد، آن نقص و عیب، ترمیم نمی‌شود، چنان که توبه و اسلام (زمر:53و54) همۀ کارهای بد و آسیبها را از ریشه می‌سوزاند و زمینه رشد را فراهم می‌کند.
دسته دوم. حسنات و سیئات جزئی هم آثار جزئی بر یکدیگر دارند که گاهی به صورت حبط (نابود کردن) است و زمانی به صورت تکفیر (پوشاندن) و گاهی به صورت تبدیل (دگرگون ساختن). این دسته خود سه شاخه می‌شوند:
1. برخی گناهان پاره‌ای از کارهای نیک را نابود می‌کنند؛ مانند: گناه برخورد نامناسب با پیامبر اکرم (ص) که اگر مؤمنان با آن حضرت برخورد نامناسبی داشته باشند (حجرات:2)، بعضی کارهای نیک آنان باطل می‌شود، چون اگر همۀ اعمالشان حبط شود، دیگر مؤمن نخواهند بود.
2. برخی حسنات و طاعات، پاره‌ای گناهان را محو و نابود می‌سازند؛ مانند: برپا داشتن نمازهای شبانه‌روزی (هود:114)، اجتناب از گناهان بزرگ (نساء:13، نجم:32).
3. برخی کارهای نیک، سیئات را به حسنات تبدیل می‌کنند؛ مانند توبه، ایمان و عمل صالح (فرقان:70).
ر.ک به تفسیر تسنیم ج1، ص614 تا 617
